Doğal Bir Taş Olan Bazaltın Değeri

10 Ocak 2016

Ülkemizde çeşitli şehirlerde çeşitli doğal taşlara rastlamak mümkündür. Bunlardan kimi çok fazla kimileri ise nadir olarak bulunur. Ülkemizde çok rastlanan bir volkanik kaya türü niteliğinde doğal bir taş olan bazalt, çok koyu renkte ve çok sağlam, dayanıklı bir yapıdadır. Yoğun ve ağır bir yapıdadır. Suyu emiş gücünün az olması, aşınma, iklim şartlarına ve basınca karşı dayanıklılığının çok fazla olması nedeniyle alt ve üst yapı malzemesi olarak çok fazla tercih edilen doğal bir taş türü olma özelliği göstermektedir. Homojen yapısı nedeniyle düzgün kırılmaya uğrar. Arazide altıgen prizma şeklinde bulunur. Bu altıgen prizmalar bir araya gelerek sütun oluşturur.

Dünyanın bazı ülkelerinde bazalt, kilometrelerce alanı örter ve buralarda bazalt yığınları bulunur. Bu ülkelerden bazıları İrlanda, Almanya, Amerika ve Kuzey İngiltere olarak sayılabilir.

Ülkemizde yaygın olarak bulunan bazalt, Diyarbakır, Muş, Bitlis, İskenderun, Boyabat, Van, Eskişehir, İzmir, Gediz, Uşak’ta bulunan bazalt taşı ocaklarından çıkarımı yapılmaktadır.

Bazaltın yaygın olarak çıkarılması ve sert dayanıklı bir yapısının olması nedeniyle kendine birçok kullanım alanı bulmuştur. Bu kullanım alanlarına birlikte bir göz atalım:

* Kırma olarak alınan bazalt taşı, çeşitli doz ve uygun oranlarla birleştirilerek beton bileşimine katılarak kullanılır.

* Balast taşı olarak, demiryolu ulaşımında raylı yollarda eskiden kullanılmakta olan kalkerin yerine tercih edilmektedir.

* Cam seramikte, yalıtım sistemlerinde, binaların dış yalıtımlarında kullanılır.

* Bazalt taşı evlerde ısı depolama yöntemi olarak, ekonomik ve pratik kullanımı açısından tercih edilmektedir.

* Bazalttan sağlanan taş yünü, denizde inşa edilen tüm yapılarda, yüksek sıcaklıkları dayanıklı olması nedeniyle, yangın kapılarında, bacalarda, kazan dairelerinde, baca gazı kanal ve depolarında tercih edilir.

* Denizin altındaki mevcut olan boru hatlarında boru yastıklama malzemesi ve ayrıca boru kaplama malzemesi olarak kullanılır.

* Limanların yapımı esnasında deniz dolgusu olarak kullanılır.

* Zemin ve cephe kaplamalarında kullanılır.

* Şehir içi yollarda, karayolların alt yapı dolgusunda kullanılır.

* Kaldırım ve tretuarlarda tercih edilir.

* Bahçe düzenlemelerinde kullanılır.

Dünyadaki teknolojik ve bilimsel gelişmelerin beraberinde getirmiş olduğu stresli, yoğun ve kalabalık ortamlar insanlarda daha sakin ve daha doğal yaşam tarzlarını tercih etmesine neden olmaktadır. Bu nedenle son zamanlarda büyük şehirlerde ve turistik ortamlarda, açık ve de kapalı alanlarda doğal taş kullanımının artmakta olduğu görülür. Bazalt ise böyle bir ortamda gün geçtikçe önemli artan bir doğal taş statüsüne bürünmektedir. Yakın gelecekte kullanımının daha da yaygınlaşması beklenmektedir.

Bazaltın en önemli adresi olan Diyarbakır’da önemli bazalt yatakları bulunmaktadır. Ancak bazaltın bloklar halinde çıkartılması ve kesilmesi işlemi pahalıya gelmektedir. Bazalta gereken önemin verilmesi gerekir. Diyarbakır’da son zamanlarda bu yönde çalışmalar yapılmakta ve parklarda dış mekânlarda bazalt kullanımı yaygınlaştırılmaktadır. Bu taşın diğer taşlara göre çok daha dayanıklı olmasına örnek olarak Diyarbakır surları gösterilebilir. Bazaltın dayanıklılığı laboratuvar ortamlarında da pek çok kez ispatlanmış ve bu değerli doğal hazinenin geleceğe taşınması için çalışmalar yaygınlaştırılmıştır.